|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||
Istorijat Arhiva |
|||||||||||||||||||||||
| Prvi Zakon o državnoj arhivi u
Srbiji donet je 1898. godine, i na osnovu ovog zakona 1900. godine u
Beogradu osnovana je Državna Arhiva, koja je imala zadatak da prikuplja,
sređuje i čuva dokumenta od opšteg i istorijskog značaja. Između dva
svetska rata nije donešen ni jedan zakon o arhivskoj građi, ali su
osnovani arhivi, poput Državnog Arhiva u Novom Sadu, Arhiva SANU, Arhiva
Ministarstva inostranih poslova. Nakon Drugog svetskog rata usledio je
organizovanje arhivske službe, kada je vlada FNRJ 1948. godine donela
naredbu Sreskim i Gradskim odborima da na svojim područjima izvrše popis
arhivske građe i obezbede prostor za smeštaj iste. Zahvaljujući ovoj
naredbi vlade na prostoru Srbije u nekadašnjim središtima okružnih
narodnih odbora osnovano je 26 arhivskih središta. Donošenjem Saveznog
(1950) i Republičkog zakona (1951) Arhivi dobijaju status državnih
ustanova. Razvoju arhivistike doprineli su propisi, pravilnici, kao
Opšti zakon o arhivskoj građi (1964) i Zakon o arhivskoj građi i
arhivskoj službi (1967). Donošenjem Zakona o kulturnim dobrima (1990)
ustanovljen je jedinstven princip zaštite i korišćenja svih kulturnih
dobara. Ovim zakonom u oblasti arhivistike dato je pravo i drugim
institucijama da mogu obavljati delatnost zaštite arhivske građe. Novi
Zakon o kulturnim dobrima donet je 1994. godine, kojim Arhivi dobijaju
pravo osnivanja odeljenja i van svog sedišta. Istorijski arhiv u Zaječaru osnovan je prema naredbi Vlade i Ministarstva prosvete NR Srbije 15. Aprila 1948. godine kao Arhivsko središte u Zaječaru i obuhvatao je područje devet srezova (Zaječar i srez zaječarski, Bor i srez borski, Knjaževac i srez knjaževački, Negotin i srez krajinski, Boljevac i srez boljevački, Minićevo i srez timočki, Jabukovac i srez brzopalanački, Kladovo i srez ključki, Donji Milanovac i srez porečki). Prema odluci Prosvetnog odeljenja Okružnog narodnog odbora zaječarskog okruga za rukovodioca Arhivskog središta u Zaječaru postavljena je profesorka istorije zaječarske gimnazije Radmila Bajo. Septembra 1949. godine za novog rukovodioca postavljen je prota Milan Rašić, kada je Arhiv dobio i svoje prve prostorije u Kajmakčalanskoj ulici br.2 (današnja zgrada Narodnog muzeja). Donošenjem Zakona o državnim arhiva NR Srbije 1951. godine Arhiv u Zaječaru postaje Gradska državna arhiva, kao ustanova Narodnog odbora grada Zaječara. Gradski državni arhiv 1957. godine menja ime u Istorijski arhiv sreza Zaječar, što je prihvaćeno na sednici Sreskog veća Narodnih odbora sreza Zaječar. Od samog osnivanja Arhiv imao je problema sa smeštajem, pošto je prostor delio sa Narodnim muzejem, zbog toga se 1967. godine seli u zgradu Opštinskog suda, a za smeštaj arhivske građe dobija prostorije bivše pešadijske kasarne. Arhiv svoj naziv ponovo menja 1973. godine, kada dobija ime Istorijski arhiv „Timočka krajina“, koji i danas nosi. Sedamdesetih godina sve više se govori o izgradnji zgrade Arhiva, naročito posle odluke o iseljenju Arhiva iz zgrade suda 1975. godine, kada je usledila adaptacija prostorija u bivšoj kasarni za potrebe Arhiva. Pitanje smeštaja Arhiva rešeno je 1979. godine, kada je dobio svoju zgradu Arhiva u tadašnjoj ulici Maršala Tita 160 (današnjoj ulici Nikole Pašića). Iako je pitanje radnih prostorija rešeno, Arhiv je i dalje imao problema sa smeštajem arhivske građe, pošto su uslovi smeštaja u pešadijskoj kasarni bili neadekvatni. Zahvaljujući mesnom samodoprinosu, SO Zaječar i Ministarstvu za kulturu Republike Srbije 1990. godine otpočela je izgradnja depoa. Depo Arhiva građen je planski sa svim neophodnim uslovima za čuvanje arhivske građe, a njegova izgradnja završena je 1993. godine. Smeštajni prostor novoizgrađenog depoa iznosio je 1.000 m² i time je za duži period bilo rešeno pitanje smeštaja arhivske građe i registraturskog materijala. U sastav Arhiva delovalo je Odeljenje arhiva u Boru (1983 – 1990), kao i Zadužbina „Nikole Pašića“ u Zaječaru (1996 – 2001). Istorijski arhiv „Timočka krajina“, kao i drugi arhivi u Srbiji od 1992. do 2003. godine bio u nadležnosti Ministarstva kulture Republike Srbije u pogledu osnivačkih prava, kada su osnivačka prava Arhiva vraćena u nadležnost Skupštine opštine Zaječar. Istorijski arhiv „Timočka krajina“ kao međuopštinski arhiv u svojoj teritorijalnoj nadležnosti pokriva teritoriju grada Zaječara, opština Knjaževac i Boljevac. Na području teritorijalne nadležnosti Arhiva deluje preko 1000 značajnih stvaralaca arhivske građe i registratura. U depoima Arhiva nalazi se oko 3000 dužnih metara arhivske građe razvrstanih u 485 fondova i zbirki dokumenata. Odlukom Arhiva Srbije 1999. godine, kao nadležne matične ustanove, za arhivsku građu od izuzetnog značaja proglašeno je 11 arhivskih fondova. Svoju delatnost Arhiv ostvaruje u okviru specijalizovanih službi: Služba zaštite arhivske građe van Arhiva – Spoljna služba, Služba zaštite arhivske građe u Arhivu – Služba depoa, Služba sređivanja i obrade arhivske, Služba korišćenja arhivske građe i bibliotečkog materijala, Služba kulturno prosvetne i informativne delatnosti. O uspešnom radu Arhiva govore i mnogobrojna priznanja, kao što su:
U Istorijskom arhivu od osnivanja do danas je bilo
64 zaposlenih i upravljalo je |
|||||||||||||||||||||||
 |
 |
||||||||||||||||||||||
| Arhiv 80 – tih godina | Izgradnja depoa Arhiva | ||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
